Το υδροξείδιο του Νατρίου ή καυστικό Νάτριο ή καυστική σόδα (ή ακόμα και σαπουνόπετρα) όπως αλλιώς λέγεται είναι μια πολύ ισχυρή βάση. Είναι ουσία λευκή κρυσταλλική, διαλύεται εύκολα στο νερό με εξώθερμη αντίδραση. Χρησιμοποιείται στην παρασκευή παραδοσιακού σαπουνιού με τη μέθοδο της σαπωνοποίησης. Για την ακρίβεια, χωρίς υδροξείδιο του νατρίου (ή του Καλίου για μαλακό ή υγρό σαπούνι) σαπωνοποίηση δε γίνεται. Μέχρι τους νεώτερους χρόνους, οπότε το υδροξείδιο του Νατρίου άρχισε να παράγεται με εργαστηριακές ή βιομηχανικές μεθόδους, για τη σαπωνοποίηση χρησιμοποιούνταν στάχτες από καμμένα ξύλα, φύκια ή άλλα οργανικά υλικά οι οποίες στάχτες ήταν επίσης καυστικά αλκάλεα. Το σαπούνι που παράγεται χρησιμοποιώντας στάχτη σαν βάση είναι μαλακό στην υφή του, σκληρό και δυσάρεστο για την επιδερμίδα.Το υδροξείδιο του Νατρίου εξουδετερώνεται πλήρως κατά τη διάρκεια της χημικής αντίδρασης με τα έλαια με τα οποία έρχεται σε επαφή και μετά το τέλος της σαπωνοποίησης δεν ανιχνεύεται πια στο σαπούνι.
